deneme
1. “Haşhaşilerin ilk cinayeti, Save’de bir müezzinin öldürülmesiyle gerçekleşir. Bu olay, Selçuklu yönetimi tarafından sert şekilde cezalandırılır ve katil Tahir’in cesedi teşhir edilir.”
Soru: Haşhaşilerin ilk cinayetinin Selçuklu yönetimi açısından en önemli sonucu ne olmuştur?
A) Haşhaşilerin tamamen ortadan kaldırılması
B) Haşhaşi propagandasının sona ermesi
C) İki taraf arasında açık bir düşmanlık döneminin başlaması
D) Müezzinlerin korunması için özel yasalar çıkarılması
E) Haşhaşilerin dini faaliyetlerinin yasaklanması
Cevap: C
2. Paragraf:
“İsfahan Kadısı Ubeydullah el-Hatib’in cuma namazında yaralanması, Haşhaşi suikast yöntemlerinin karakteristik özelliklerini gösterir.”
Soru: Kadı el-Hatib suikastı, Haşhaşilerin hangi özelliğini en iyi şekilde ortaya koymaktadır?
A) Dini törenleri hedef seçme konusundaki pervasızlıkları
B) Korunması en güç hedefleri bile vurabilme becerileri
C) Sadece dini liderlere saldırma eğilimleri
D) Suikastlerinde büyük kalabalıklar kullanmaları
E) Kurbanlarını halk önünde infaz etme alışkanlıkları
Cevap: B
3. Paragraf:
“Ahmed b. Nizâmü’l-Mülk’e düzenlenen başarısız suikast, Haşhaşilerin yüksek rütbeli devlet adamlarını da hedef aldığını gösterir.”
Soru: Bu suikast girişiminin Haşhaşi stratejisi açısından en önemli yönü nedir?
A) Selçuklu ordusunun zayıf noktalarını ortaya çıkarması
B) Devletin en üst kademelerini tehdit etme cesareti göstermeleri
C) Sadece Alamut’a yakın bölgelerde operasyon yapmaları
D) Suikastlerinde daima bıçak kullanma eğilimleri
E) Kurbanlarını önceden uyarma alışkanlıkları
Cevap: B
4. Paragraf:
“Haşhaşi fedailer, düşmanlar tarafından fanatikler olarak görülürken, kendi cemaatleri tarafından özel seçilmiş kahramanlar olarak kabul ediliyordu.”
Soru: Bu ikili algının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fedailerin sosyal statüleri
B) Farklı grupların değer yargılarındaki çatışma
C) Fedailerin eğitim seviyeleri
D) Suikastlerin gerçekleştiği mekanlar
E) Kullanılan silahların çeşitliliği
Cevap: B
5. Paragraf:
“Haşhaşi suikastleri, İslam dünyasında büyük korku yaratmış ve onlara karşı dini bir nefretin gelişmesine neden olmuştur.”
Soru: Haşhaşi suikastlerinin en uzun vadeli etkisi ne olmuştur?
A) Selçuklu yönetim yapısının değişmesi
B) İslam dünyasında mezhepler arası güvenin zedelenmesi
C) Tüm kadıların istifa etmesi
D) Haşhaşilerin hızla yok olması
E) Cuma namazlarının yasaklanması
Cevap: B
1. Paragraf:
“Hasan Sabbah’ın Alamut Kalesi’ni merkez olarak seçmesi ve burada kurduğu sistem…”
Soru: Alamut Kalesi’nin Hasan Sabbah’ın hareketindeki işlevi aşağıdakilerden hangisinde EN KAPSAMLI şekilde ifade edilmiştir?
A) Sadece askeri bir üs olarak kullanılmıştır
B) Dini eğitim ve siyasi propaganda merkezi olmuştur
C) Teolojik doktrinlerin yanı sıra askeri taktiklerin de öğretildiği çok yönlü bir merkezdi
D) Yalnızca ezoterik bilgilerin aktarıldığı gizli bir okuldu
E) Ticaret yollarını kontrol etmek için kurulmuş bir karakoldu
Cevap: C
2. Paragraf:
“Haşhaşilerin kendilerini tanımlamak için kullandıkları ‘Ehl-i Hak’ terimi…”
Soru: “Ehl-i Hak” (Hakikat Ehli) teriminin Haşhaşi doktrinindeki temel anlamı nedir?
A) Sadece dini liderlerin hakikati bilebileceği inancı
B) Tüm insanların eşit derecede hakikate ulaşabileceği düşüncesi
C) Hakikatin yalnızca belirli bir hiyerarşi içinde aktarılabileceği iddiası
D) Dünyevi bilgilerin tamamen reddedilmesi gerektiği görüşü
E) Siyasi iktidarın hakikatin tek temsilcisi olduğu inancı
Cevap: C
3. Paragraf:
“Batın Ehli (Ehl-i Batın) kavramı ve Haşhaşi yorumları…”
Soru: “Ehl-i Batın” kavramı Haşhaşi öğretisinde neyi ifade etmektedir?
A) Kutsal metinlerin sadece yüzeysel anlamlarına odaklanılması
B) Dini metinlerin literal anlamlarının ötesine geçen alegorik yorumlar
C) Tüm dini kuralların tamamen reddedilmesi
D) Sadece askeri stratejilerle ilgilenilmesi
E) Dış dünyayla tüm bağların koparılması gerektiği
Cevap: B
4. Paragraf:
“Haşhaşilerin dış gözlemciler tarafından ‘Nizari Haşhaşiler’ olarak adlandırılması…”
Soru: Nizari isminin kökeni aşağıdakilerden hangisine dayanmaktadır?
A) Hasan Sabbah’ın doğum yeri olan Nizar köyüne
B) Fatımi Halifesi Mustansır’ın oğlu Nizar’ın ismine
C) İran’ın Nizar bölgesindeki kaleye
D) Haşhaşi öğretisindeki “nizar” (ışık) kavramına
E) Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün ismine
Cevap: B
5. Paragraf:
“Orta Çağ Avrupalı seyyahların ‘Haşhaşi’ terimini kullanmaları…”
Soru: Haşhaşi isminin Batılı kaynaklarda yaygınlaşmasının temel nedeni nedir?
A) Hasan Sabbah’ın bu ismi resmi olarak benimsemesi
B) Marco Polo ve diğer seyyahların abartılı anlatıları
C) Selçuklu kaynaklarının bu terimi sık kullanması
D) Fatımilerin bu ismi resmi olarak kabul etmesi
E) Haşhaş bitkisinin dini ayinlerde kullanılması
Cevap: B
1. Paragraf:
“Hasan Sabbah’ın Fatımî Devleti’ndeki konumu, sadece bir öğrenci veya misafir olmanın ötesine geçmişti. Dârülhikme’deki eğitimi sırasında hem teorik hem de pratik siyasi eğitim aldı. Fatımî halifesi el-Mustansır tarafından ‘hüccet’ unvanıyla ödüllendirilmesi, onu resmi bir temsilci statüsüne yükseltti. Bu dönem, Sabbah’ın İsmaili doktrinini yeniden yorumladığı ve kendi örgütsel modelini geliştirdiği kritik bir evre oldu.”
Soru: Hasan Sabbah’ın Fatımî Devleti’ndeki “hüccet” unvanı, aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir?
A) Sadece dini vaizlik yetkisi
B) Askeri komutanlık yetkisi
C) Üst düzey temsilcilik ve doktriner yetki
D) Saray içinde mali denetim sorumluluğu
E) Ticari imtiyazlar elde etme hakkı
Cevap Anahtarı: C
2. Paragraf:
“Fatımî halifesi el-Mustansır’ın ölümü sonrası yaşanan veraset krizi, Hasan Sabbah’ın kaderini değiştirdi. Sabbah, halifenin büyük oğlu Nizar’ın haklarını savunurken, saraydaki güçlü vezir Bedrül Cemali, küçük oğul Mustali’yi tahta çıkardı. Bu olay, İsmaili hareketin ikiye bölünmesine ve Sabbah’ın Mısır’dan ayrılmak zorunda kalmasına yol açtı.”
Soru: Hasan Sabbah’ın Mısır’dan ayrılmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Selçuklularla işbirliği yaptığı için sürgün edilmesi
B) Halifelik veraset krizinde kaybeden tarafı desteklemesi
C) Dini inançlarını değiştirdiği için dışlanması
D) Askeri bir darbe girişiminde bulunması
E) Fatımîlerin eğitim sistemini eleştirmesi
Cevap Anahtarı: B
3. Paragraf:
“Sabbah’ın Mısır’dan ayrıldıktan sonra Alamut Kalesi’ni ele geçirmesi, İsmaili hareketinin yapısını tamamen değiştirdi. Burada kurduğu örgütlenme modeli, Fatımîlerin merkeziyetçi yapısından farklı olarak daha hiyerarşik ve gizlilik temelliydi. Alamut, hem bir eğitim merkezi hem de siyasi suikastların planlandığı bir karargâh haline geldi.”
Soru: Alamut Kalesi’nin Hasan Sabbah için işlevi aşağıdakilerden hangisinde doğru şekilde verilmiştir?
A) Sadece askeri savunma amaçlı kullanılmıştır
B) İsmaili mezhebinin yayılması için bir propaganda merkezi olmuştur
C) Dini eğitim ve siyasi örgütlenmenin birleştiği stratejik bir üs haline gelmiştir
D) Ticaret yollarını kontrol etmek için kullanılmıştır
E) Selçuklu esirlerinin tutulduğu bir hapishane olarak kullanılmıştır
Cevap Anahtarı: C
4. Paragraf:
“Fatımî-Selçuklu mücadelesinde Hasan Sabbah’ın rolü, geleneksel tarih yazımında genellikle ‘gizli ajan’ veya ‘sabotajcı’ olarak tanımlanmıştır. Ancak modern araştırmalar, onun bağımsız bir ideolojik lider olduğunu vurgular. Sabbah, Fatımîlerin resmi politikalarından farklı bir yol izleyerek kendi mezhepsel yapısını oluşturmuştur.”
Soru: Modern tarihçilerin Hasan Sabbah’ı “bağımsız bir ideolojik lider” olarak değerlendirmesinin temel nedeni nedir?
A) Fatımî halifesine sadık kalmayı reddetmesi
B) Kendi doktriner yorumlarını ve örgüt modelini geliştirmesi
C) Selçuklu sultanıyla gizli anlaşmalar yapması
D) Sadece askeri yöntemlere başvurması
E) Hiçbir devletle ilişki kurmaması
Cevap Anahtarı: B
5. Paragraf:
“Hasan Sabbah’ın Mısır’daki faaliyetleri, dönemin İslam dünyasındaki mezhepsel ayrışmaların tipik bir örneğidir. Hem Fatımîlerin Şii-İsmaili kimliği hem de Selçukluların Sünni politikaları arasında kalan Sabbah, kendine özgü bir siyasi-dini hareket oluşturmayı başardı. Bu durum, onu sadece 11. yüzyılın değil, sonraki dönemlerin de etkili bir figürü haline getirdi.”
Soru: Hasan Sabbah’ın tarihsel önemi aşağıdakilerden hangisinde en doğru şekilde ifade edilmiştir?
A) Sadece Fatımî Devleti’nin bir temsilcisi olarak kalmıştır
B) Mezhepsel ayrışmaların pasif bir izleyicisi olmuştur
C) Kendi özgün siyasi-dini hareketini kurarak kalıcı etki bırakmıştır
D) Selçuklu yönetimine entegre olmayı başarmıştır
E) Dini tartışmalardan tamamen uzak durmuştur
Cevap Anahtarı: C
1. Hasan Sabbah’ın Selçuklu sarayındaki kariyeri, hem kişisel hırsları hem de dini-siyasi vizyonu nedeniyle karmaşık bir süreç izlemiştir. Başlangıçta Nizamülmülk’ün desteğiyle sarayda yer edinen Sabbah, zamanla Sultan Melikşah’ın gözüne girmeyi başarmıştır. Ancak onun İsmaili-Bâtini inançları ve mali denetimlerdeki iddiaları, Sünni Selçuklu düzeniyle çatışmıştır. Nizamülmülk’ün onu bir tehdit olarak görmesi ve Sultan’ın güvenini kaybetmesi, Sabbah’ın saraydan uzaklaştırılmasına yol açmıştır. Bu süreç, sadece bir siyasi hesaplaşma değil, aynı zamanda merkezi otoriteye karşı alternatif bir hareketin doğuşunun da habercisi olmuştur. Sabbah’ın saray deneyimi, daha sonra Alamut’ta kuracağı örgütlenme için kritik bir hazırlık evresi sayılabilir.
Soru:
Yukarıdaki paragrafa göre, Hasan Sabbah’ın Selçuklu sarayındaki konumu ve sonrasında yaşananlar hakkında aşağıdaki yorumlardan hangisi çıkarılamaz?
A) Sabbah’ın saraydaki yükselişi, dini inançlarıyla Selçuklu resmi politikası arasındaki gerilimi artırmıştır.
B) Nizamülmülk, Sabbah’ı hem kişisel bir rakip hem de devlet düzeni için tehlikeli görmüştür.
C) Sabbah, saraydan ayrıldıktan sonra tamamen siyasetten uzaklaşarak inzivaya çekilmiştir.
D) Saraydaki deneyimleri, Sabbah’ın gelecekteki örgütsel stratejisini şekillendirmiştir.
Cevap: C
2. Nizamülmülk ile Hasan Sabbah arasındaki gerilim, sadece iki güçlü şahsiyetin çekişmesinden ibaret değildir. Bu çatışma, aynı zamanda Sünni-İsmaili ayrışmasının siyasi yansımasıdır. Nizamülmülk, Selçuklu devletinin istikrarını Sünni İslam’ın korunmasında görürken, Sabbah heterodoks İsmaili öğretileri yaymayı hedeflemiştir. İlk dönemlerdeki dostane ilişkiler, Sabbah’ın yükselen etkisi ve Nizamülmülk’ün onu bertaraf etme çabalarıyla bozulmuştur. Sabbah’ın saraydan tasfiyesi, onu daha radikal bir muhalefete itmiş ve nihayetinde Alamut’ta kendi devletçiğini kurmasına zemin hazırlamıştır.
Soru:
Bu paragraftan hareketle, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Nizamülmülk, Sabbah’ı sadece kişisel nedenlerle saf dışı bırakmıştır.
B) İki isim arasındaki çatışma, mezhepsel bir arka plana sahiptir.
C) Sabbah, saraydan ayrıldıktan sonra Selçuklularla iş birliğine devam etmiştir.
D) Nizamülmülk, İsmaili inancını benimsemeye başlamıştır.
Cevap: B
1. Hasan Sabbah’ın eğitim yılları ve Nişabur Medresesi’ndeki dönemiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Nizamülmülk ve Ömer Hayyam ile aynı eğitim kurumunda bulunmuştur.
B) Dini ve siyasi yönü ağır basan bir yol izlemiştir.
C) Medresede sadece felsefe eğitimi almıştır.
D) Reşidüddin’in eserlerinde bu döneme dair bilgiler yer alır.
Cevap: C
2. Hasan Sabbah’ın Selçuklu sarayındaki göreviyle ilgili akademik çevrelerdeki yaygın görüş nedir?
A) Maliye işlerinde üst düzey bir yönetici olarak çalışmıştır.
B) İsmaili mezhebi adına gizli propaganda faaliyetleri yürütmüştür.
C) Sultan Melikşah’ın kişisel danışmanlığını yapmıştır.
D) Sarayın resmi tarihçisi olarak görev almıştır.
Cevap: B
3. Nizamülmülk’ün Hasan Sabbah’ı tehdit olarak görmesinin temel nedeni nedir?
A) Sabbah’ın Batıni-İsmaili inançlarının Sünni Selçuklu düzeniyle uyumsuzluğu
B) Sabbah’ın Ömer Hayyam ile olan yakın ilişkisi
C) Sabbah’ın mali kayıtlarda usulsüzlük bulması
D) Sultan’ın Sabbah’ı vezir olarak atamak istemesi
Cevap: A
4. Lewis’in aktardığı “üçlü anlaşma” hikâyesine göre, Nizamülmülk vezir olduktan sonra Hasan Sabbah nasıl bir taleple gelir?
A) Saraydan ayrılıp bilimsel çalışmalara yönelmek ister.
B) Daha yüksek bir mevki talep eder.
C) Nizamülmülk’ün yolsuzluklarını açığa çıkarmakla tehdit eder.
D) Ömer Hayyam’la birlikte İsmaili davetine katılır.
Cevap: B
5. Hasan Sabbah’ın Sultan Melikşah nezdinde mali kayıtları denetleme yetkisi almasının ardından yaşanan gelişme nedir?
A) Nizamülmülk’ün yolsuzlukları ortaya çıkar ve görevden alınır.
B) Sabbah, Sultan’ın güvenini kaybeder ve saraydan uzaklaştırılır.
C) Ömer Hayyam, Sabbah’ın safında yer alarak arabuluculuk yapar.
D) Selçuklu Devleti’nde İsmaili mezhebi resmi olarak tanınır.
Cevap: B
6. Farhad Daftary’nin eserinde vurguladığına göre, Hasan Sabbah’ın saraydaki mücadelesi nasıl bir nitelik taşır?
A) Kişisel bir rekabetten öte, ideolojik ve yapısal bir çatışmadır.
B) Sadece maliye politikalarına dair bir anlaşmazlıktır.
C) Ömer Hayyam’ın kışkırtmalarıyla başlamıştır.
D) Sultan’ın şahsi düşmanlığından kaynaklanır.
Cevap: A
7. Hasan Sabbah’ın Bâtini inancını Selçuklu sarayında gizlemesinin temel nedeni nedir?
A) Nizamülmülk’ün Bâtinilere karşı sert politikaları
B) Sultan’ın İsmaili mezhebine sempati duyması
C) Ömer Hayyam’ın tavsiyesine uyması
D) Maliye görevlisi olarak tarafsız görünme çabası
Cevap: A
8. Metne göre, Hasan Sabbah’ın saraydan uzaklaştırılmasından sonraki süreçle ilgili hangisi söylenebilir?
A) İdeolojik liderliğe giden yolda stratejisini şekillendirmiştir.
B) Nizamülmülk ile barışarak Selçuklu hizmetine geri dönmüştür.
C) Ömer Hayyam’ın yanında bilimsel çalışmalara başlamıştır.
D) Sünni İslam’ı benimseyerek siyasetten çekilmiştir.
Cevap: A
9. Amin Maalouf’un “Semerkant” romanında Hasan Sabbah’ın saraydaki rolüyle ilgili hangi iddia yer alır?
A) Gizli bir suikastçı olarak çalışmıştır.
B) Maliye işlerinden sorumlu bir memurdur.
C) Sultan’ın ordusunda komutanlık yapmıştır.
D) Nizamülmülk’ün yerine vezir olmuştur.
Cevap: B
10. Hasan Sabbah’ın Selçuklu sarayındaki deneyiminin en önemli sonucu nedir?
A) Alamut Kalesi’nde kuracağı örgüt için teorik ve pratik zemin hazırlaması
B) Ömer Hayyam ile birlikte bilimsel eserler yazması
C) Selçuklu mali sistemini reforme etmesi
D) Nizamülmülk’ün politikalarını tamamen değiştirmesi
Cevap: A
deneme
Soru 1
Hasan Sabbah, gençliğinde aldığı çok yönlü eğitim sayesinde hem entelektüel hem de dini lider olarak gelişmiş bir figürdür. Eğitimine Şii bir çevrede başlayan Sabbah, zamanla Sünni geleneklerden de dersler almış, özellikle felsefe, kelam ve mantık gibi disiplinlerde derinleşmiştir. Onun erken dönem eğitimi, hem Batıniliğe yönelmesinde hem de stratejik düşünce yapısının oluşmasında etkili olmuştur. Hasan Sabbah, sadece dini bir önder değil; aynı zamanda siyasi bir strateji ustası olarak da öne çıkmıştır. Bu özellikleri, onun Alamut Kalesi’nde güçlü bir yapı kurmasına ve Haşhaşi hareketini sistematik biçimde örgütlemesine zemin hazırlamıştır.
Bu paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Hasan Sabbah çok yönlü bir eğitim sürecinden geçmiştir.
B) Eğitim hayatı onun mezhebi yönelimini belirleyen faktörlerden biridir.
C) Sabbah’ın eğitimi, siyasi becerileri üzerinde etkili olmuştur.
D) Alamut Kalesi’ndeki faaliyetleri, doğrudan aldığı dini eğitimin bir sonucudur.
E) Hasan Sabbah yalnızca dini bir figür olarak değerlendirilmelidir.
Doğru Cevap: E
Soru 2
“Üç Okul Arkadaşının Öyküsü” adıyla bilinen hikâyede Nizamülmülk, Ömer Hayyam ve Hasan Sabbah’ın aynı medresede eğitim gördükleri, birbirlerine sadakat yemini ettikleri ve gelecekte birbirlerine yardım edeceklerine dair söz verdikleri anlatılır. Ancak tarihsel belgeler bu anlatının gerçekliğini desteklememektedir. Birçok tarihçi bu anlatının romantik bir efsane olduğunu kabul eder. Yine de bu tür efsaneler, dönemin kültürel yapısını ve düşünce dünyasını anlamada önemli birer ipucu olabilir. Hikâyede geçen karakterlerin gerçekten aynı dönemde yaşamış olmaları muhtemeldir fakat aynı eğitim halkasında bulunduklarına dair somut veriler bulunmamaktadır.
Bu metne göre aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?
A) Üç figürün aynı dönemde yaşadığı kabul edilebilir.
B) Anlatının tarihsel gerçeklikten çok edebi değer taşıdığı söylenebilir.
C) Hikâyede geçen olayların belgeyle desteklenmemesi, onu tamamen geçersiz kılar.
D) Bu tür hikâyeler, dönemin entelektüel atmosferini anlamaya yardımcı olabilir.
E) Anlatı, efsanevi unsurlar içerse de kültürel analiz açısından önemlidir.
Doğru Cevap: C
Soru 3
Hasan Sabbah’ın hayatı boyunca izlediği yolculuklar, karşılaştığı riskler ve aldığı kararlar, onun son derece kararlı ve stratejik bir kişilik yapısına sahip olduğunu gösterir. Özellikle Mısır’a ulaşmak için izlediği rota –İsfahan, Azerbaycan ve Suriye üzerinden– onun sadece coğrafi olarak değil, aynı zamanda ideolojik olarak da geniş bir etki alanı kurma niyetini ortaya koyar. Selçuklu Devleti tarafından kaçak ilan edilmesi ve arandığı dönemde bile misyonunu sürdürmesi, Sabbah’ın kendisini bir lider olarak konumlandırma kararlılığını gözler önüne serer. Onun faaliyetleri, sadece dini bir hareket değil, aynı zamanda güçlü bir siyasi direnişin başlangıcı olarak yorumlanabilir.
Bu paragrafa göre Hasan Sabbah hakkında aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Coğrafi hareketliliği yalnızca zorunluluktan kaynaklanmıştır.
B) Dini faaliyetleri tamamen bireysel inançlara dayanmıştır.
C) Siyasi baskılar karşısında pasif kalmayı tercih etmiştir.
D) Stratejik ve ideolojik hedefleri doğrultusunda hareket etmiştir.
E) Yolculukları onun liderlik iddiasını zayıflatmıştır.
Doğru Cevap: D
Soru 4
Hasan Sabbah ile Nizamülmülk arasında geçen olaylar, sadece kişisel bir düşmanlıkla açıklanamayacak kadar derin yapısal sorunların ve mezhepsel çatışmaların göstergesidir. Nizamülmülk’ün Hasan Sabbah’ı küçük düşürmesi ve bu olayın ardından Sabbah’ın intikam yemini etmesi, sadece iki kişinin anlaşmazlığı değil; Selçuklu sarayındaki güç mücadelelerinin ve Batıniliğe karşı duyulan endişenin de bir yansımasıdır. Hasan Sabbah’ın Mısır’a giderek Batıni doktrinleri öğrenmesi ve geri döndüğünde suikastçı bir tarikat kurması, bu olayların nasıl daha geniş bir tarihsel etkiye yol açtığını ortaya koyar. Nizamülmülk’ün suikaste uğraması, bu karşıtlığın en dramatik sonucu olmuştur.
Bu paragrafa göre Hasan Sabbah-Nizamülmülk ilişkisiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Aralarındaki düşmanlık, ideolojik ve politik temellere dayanır.
B) Nizamülmülk’ün tavırları, Sabbah’ın radikalleşmesini tetiklemiştir.
C) İlişkileri sadece kişisel bir kırgınlıkla sınırlıdır.
D) Bu düşmanlık, suikast gibi ciddi sonuçlara yol açmıştır.
E) Selçuklu sarayı, mezhebi çatışmaların merkezi hâline gelmiştir.
Doğru Cevap: C
Soru 5
Hasan Sabbah’ın hayatına dair anlatılarda, onun hem dinî hem de siyasi bir lider olarak farklı yorumlara açık bir kimlik sergilediği görülür. Bir görüşe göre Sabbah, çocukluğundan itibaren Batıni kimliğini gizleyerek devlet kademelerinde görev almış, uygun zamanı bulduğunda ise bu kimliğini açığa çıkararak paralel bir yapılanma kurmuştur. Bir başka yaklaşıma göre ise Sabbah, Sünni çevrelerde yükselmek için mezhebi yönelimini gizlemek zorunda kalmış, ancak hedeflerine ulaşamayınca Batıniliğe yönelerek yeni stratejiler geliştirmiştir. Her iki yaklaşım da, Sabbah’ın politik zekâsı ve inanç temelli mücadele gücünü vurgular.
Bu metne göre aşağıdakilerden hangisi Hasan Sabbah’ın kimliğiyle ilgili çıkarımlardan biri değildir?
A) Siyasi hedeflerine ulaşmak için kimliğini gizlemiştir.
B) Farklı tarihçiler onun yaşamını farklı şekillerde yorumlamaktadır.
C) İki yaklaşım da onun stratejik yönünü vurgulamaktadır.
D) Mezhebi inançlarını açıkça beyan ederek devlet içinde görev almıştır.
E) Politik davranışları, inanç temelli bir mücadele ile bütünleşmiştir.
Doğru Cevap: D
Soru 1:
Hasan Sabbah’ın Selçuklu sarayındaki görev süreci, onun dini kimliğini gizleyerek politik güce erişme çabasını yansıtan çarpıcı bir dönemdir. Nizamülmülk ile arasında başlayan dostane ilişki, Sabbah’ın vezirlik makamına göz dikmesiyle sıyasi rekabete dönüşmüştür. Nizamülmülk'”ün Hasan’ı tehdit olarak görmesi ve entrikalarla onu saf dışı bırakması, Sabbah’ın saraydan ayrılıp Mısır’a gitmesine neden olur. Bu süreçte Sabbah, Bâtinî inancını gizli bir şekilde sürdürürken, Selçuklu sıyasetinde aktif bir figür haline gelmiştir.
Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Hasan Sabbah, sınırlı bir dini figür olarak kalmayı tercih etmiştir.
B) Siyasi hırsları, onun Selçuklu sarayıyla ilişkilerini etkilemiştir.
C) Bâtinî kimliğini gizlemesi, saraydaki konumunu koruma stratejisidir.
D) Nizamülmülk, Sabbah’ın yükselişini engellemek istemiştir.
E) Hasan Sabbah, saraydaki güç mücadelesinden sonra Mısır’a gitmiştir.
Doğru Cevap: A
Soru 2:
Hasan Sabbah’ın Mısır’a gitmesi, onun hem Fatımi propagandasını yakından tanımasına hem de bu yapıdan koparak bağımsız bir ideolojik formasyon geliştirmesine yol açmıştır. Nizar’ı meşru imam olarak kabul eden Sabbah, Fatımi Devleti’nden ayrılarak Alamut’ta kendi yapısını kurmuş, burada hem askeri hem teolojik bir merkez oluşturmuştur. Bu merkez, suikast, propaganda ve örgütsel disiplin gibi stratejilerle Selçuklu Devleti’ni hedef alan etkili bir yapıya dönüşmüştür.
Bu parçaya göre, Hasan Sabbah’ın Mısır deneyimi hangi sonucu doğrudan doğruya ortaya çıkarmıştır?
A) Fatımi Devleti’ne tam bağlılığını pekleştirmiştir.
B) Selçuklu Devleti’nin Alamut’u ele geçirmesini kolaylaştırmıştır.
C) Hasan Sabbah’ın kendi bağımsız ideolojik yapısını kurmasını sağlamıştır.
D) Nizar’ın Fatımi hilafetinden dışlanmasını engellemiştir.
E) Hasan Sabbah’ın dini görevlerinden vazgeçmesine neden olmuştur.
Doğru Cevap: C
Soru 3:
Haşhaşi hareketi, Hasan Sabbah’ın liderliğiyle birlikte sadece bir dini topluluk olmaktan çıkmış, asimetrik savaş yöntemleri, propaganda ve istihbarat faaliyetleriyle örgütlenmiş bir yapı haline gelmiştir. Alamut Kalesi bu yapının kalbi olurken, fedailer imamlarına sarsılmaz bir bağlılıkla hizmet etmiş, ölüm pahasına düşman hedeflere saldırılar düzenlemiştir. Bu durum, Haşhaşileri Sünni dünyada korkulan bir yapı haline getirmiştir.
Bu parçada Haşhaşi hareketiyle ilgili olarak vurgulanan temel unsur aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çok sayıda devletin himayesini kazandığıdır.
B) Yalnızca teolojik tartışmalara dayalı olduğudur.
C) Asimetrik savaş ve ideolojik disiplin ile etkili olduğudur.
D) Diğer Şii gruplarla tamamen aynı inanca sahip olduğudur.
E) Fedailerin bağımsızlık hareketlerinden uzak durduğudur.
Doğru Cevap: C
Soru 4:
Hasan Sabbah tarafından kurulan “Davetü’l-Cedide” anlayışı, Haşhaşi öğretisinin sadece dini bir yorumdan ibaret olmadığını, aynı zamanda siyasi ve askeri stratejilerle desteklenen bir hareket olduğunu ortaya koyar. Bu yapı, bireysel dönüşüme ve imam otoritesine mutlak bağlılığa dayanarak, Sünni Selçuklu yapısına karşı organize bir direniş hareketi geliştirmiştir.
Bu bilgiler doğrultusunda Davetü’l-Cedide hareketinin temel amacı aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Selçuklu Devleti ile mezhepler arasındaki barışı tesis etmek
B) Fatımi halifesine bağlılığı yaygınlaştırmak
C) Haşhaşi geleneğini bireysel bağımsızlık temelinde yeniden yorumlamak
D) Siyasi otoriteye karşı sarsılmaz imam otoritesini esas alan bir direniş inşa etmek
E) Bütün Şiileri tek bir siyasi birlik altında toplamak
Doğru Cevap: D
Soru 5:
Batınîlerin ilk cinayeti olarak kabul edilen olayda, bir müêzzinin öldürülmesiyle Selçuklu Devleti ve Haşhaşiler arasındaki gerilim başlamış, bu olaylar zamanla suikastlar zincirine dönüşmüştür. Fedailer tarafından Selçuklu yetkililerine yönelik gerçekleştirilen bu eylemler, Haşhaşileri hem korkulan hem de organize bir tehdit haline getirmiştir. Bu süreçte, imamlarına sadakatle bağlı fedailer, ölümü göze alarak önemli kişileri hedef almışlardır.
Bu metne göre aşağıdakilerden hangisi Haşhaşilerin eylemlerinin Selçuklu Düzeni üzerindeki etkisini en iyi özetler?
A) Mezhep birliğini sağlama yönündeki çabalara katkı sağlamıştır.
B) Selçuklu yetkilileri tarafından sempatiyle karşılanmıştır.
C) Selçuklu yönetiminde derin bir korku ve baskı ortamı oluşturmuştur.
D) Sadece alt düzey yetkilileri hedef almıştır.
E) Çatışma ortamını sona erdiren barışçı çözümler getirmiştir.
Doğru Cevap: C
1. Hasan Sabbah’ın Selçuklu sarayındaki yükselme çabaları ve Nizamülmülk ile yaşadığı çatışma ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Hasan Sabbah, Bâtınî inançlarını gizleyerek sarayda kariyer yapmaya çalışmıştır.
B) Nizamülmülk, Sabbah’ın vezirlik makamını hedeflediğini fark edince onu engellemeye çalışmıştır.
C) Sabbah, Ömer Hayyam gibi emeklilik maaşı alarak saraydan ayrılmayı tercih etmiştir.
D) Sabbah’ın saraydaki konumu, dini kimliği ortaya çıkınca tehlikeye girmiştir.
E) Nizamülmülk ile olan rekabet, Sabbah’ın Mısır’a kaçmasına neden olmuştur.
Cevap: C (Metinde Sabbah’ın yüksek mevki istediği, Ömer Hayyam’ın ise emeklilik maaşı talep ettiği belirtilir.)
2. Hasan Sabbah’ın Alamut Kalesi’ni ele geçirmesinin stratejik sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Kalenin hem askerî hem de ideolojik bir merkez haline gelmesi
B) Selçuklu Devleti’ne karşı suikast ve psikolojik savaş operasyonlarının yönetilmesi
C) Fatımî Devleti ile doğrudan ittifak kurularak Mısır’ın siyasi desteğinin alınması
D) Nizari Haşhaşiliğin bağımsız bir yapı olarak örgütlenmesi
E) Müritlerin eğitimi için sistematik bir yapı oluşturulması
Cevap: C (Sabbah, Fatımîlerle bağlarını koparıp bağımsız hareket etmiştir.)
3. “Davetü’l-Cedide” (Yenilikçi Davet) hareketiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Hasan Sabbah’ın Fatımîlerden ayrılarak geliştirdiği bağımsız bir öğretidir.
B) Selçuklu yönetimine karşı hem dini hem siyasi bir mücadele yöntemidir.
C) İmamın mutlak otoritesini reddeden demokratik bir yapıyı savunur.
D) Alamut Kalesi, bu hareketin askerî ve ideolojik merkezi olmuştur.
E) Dâîler aracılığıyla propaganda yapılarak geniş kitlelere ulaşılmıştır.
Cevap: C (Hareket, imamın otoritesine mutlak bağlılık esasına dayanır.)
4. Haşhaşilerin kullandığı “Ehl-i Hak” ve “Ehl-i Batın” gibi terimlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Bu terimler, Batılı kaynaklar tarafından Haşhaşilere yakıştırılmıştır.
B) “Ehl-i Batın”, kutsal metinlerin gizli anlamlarını araştıranları ifade eder.
C) “Ehl-i Hak” terimi, Selçuklu yönetiminin Haşhaşilere verdiği resmî addır.
D) Bu kavramlar, Haşhaşilerin yalnızca askerî stratejilerini yansıtır.
E) “Davetü’l-Hediye”, Fatımî Halifesi’nin doğrudan emirlerini içerir.
Cevap: B (Metinde “Ehl-i Batın”ın ezoterik yorumlara odaklandığı belirtilir.)
5. Batınîlerin ilk cinayetleri ve Selçuklu yönetimiyle çatışmalarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi metinle çelişir?
A) Save’de bir müezzinin öldürülmesi, iki taraf arasındaki ilk ciddi çatışmadır.
B) Suikastlar yalnızca düşük rütbeli kişilere değil, devlet adamlarına da yönelmiştir.
C) Haşhaşi fedailer, düşmanları tarafından fanatik olarak görülmüştür.
D) Batınîler, kadıların öldürülmesinden sonra şiddet eylemlerini tamamen terk etmiştir.
E) Nizamülmülk’ün oğluna düzenlenen suikast başarısız olmuştur.
Cevap: D (Metinde şiddetin artarak devam ettiği, kadı ve devlet adamlarının hedef alındığı vurgulanır.)
Bir yanıt yazın